در این نوشته به این مسئله می پردازیم که چگونه ناخواسته ، موجب اضطراب دانش آموزان نشویم ؟

در سالهای تدریسم و به خصوص در جلسات امتحانات ترم، بارها دانش آموزانی را دیده ام که دچار وحشت و اضطراب شده اند و فرصت پاسخ به سوالات را از دست داده اند.

علت این همه اضطراب و ناتوانی در کنترل آن ، همیشه برایم سوال بوده است. به خصوص وقتی دانش آموزی که از نظر درسی قوی بود را در این شرایط می دیدم، مطمئن می شدم که دلیلی به غیر از ضعف درسی ، موجب اضطراب او شده است.

احتمالا شما هم با این مسئله برخورد داشتید و دوست دارید درباره اضطراب ، علت و درمان آن بیشتر بدانید.

در این نوشته سعی دارم تا در مورد اضطراب بگویم و از منظری دیگر به علت آن بپردازم، به نقشی که ما؛ به عنوان معلم یا مادر و پدر؛ می توانیم در ایجاد اضطراب داشته باشیم و یا با آگاهی و هوشیاری، نقشی که در کنترل و حل اضطراب می توانیم ایفا کنیم.

اضطراب و ناتوانی

اضطراب و ناتوانی

فرق استرس و اضطراب :

استرس و اضطراب، نشانه های ظاهری مشابهی دارند. اما دارای یک فرق بزرگ هستند.

اضطراب یا تشویش یا دلشوره عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم

هراس و نگرانی با منشأ ناشناخته، که به فرد دست می‌دهد و

شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است.

اما استرس دلیل مشخصی دارد. برای نمونه، وقتی کار مهمی داریم یا آزمونی داریم دچار استرس می شویم.

استرس در صورتی که کم باشد، نقش هشداردهنده دارد و مفید است ، اما اضطراب درهر صورت بد است.

استرس با تغییراتی که در بدن ما ایجاد می کند باعث می شود بدن ما حالت آماده تری به خود بگیرد و بتواند در شرایطی که نیاز به هوشیاری و توانایی بالاتری دارد، از عهده آن شرایط به خوبی براید.

دانش آموزی که امتحان دارد و نگران امتحانش است، دچار استرس می شود و در کنار این نگرانی، تلاش بیشتری می کند، زمان بیشتری برای درسش می گذارد، حتی ممکن است کمتر بخوابد ولی در نهایت نتیجه بهتری می گیرد.

اما دانش آموزی که با تمام تلاشی که کرده، احساس می کند مغزش سفید شده و همه مطالب را فراموش کرده است، دچار اضطراب شده است.

دلایل اضطراب :

برای اضطراب دلایل متعددی وجود دارد ، مانند :

رویدادهای کودکی

خصوصیات شخصیتی

سابقه خانوادگی

افسردگی

بیماری

…………….

همانطور که در شروع گفتم، تصمیم دارم از منظری دیگر به این مسئله نگاه کنم.

و نقش اولیاء و مدرسه را در بروز برخی اضطرابها بررسی کنم.

ما انسانها دارای نیازهای مشترک و پایه ای هستیم.

نیاز به بقا

نیاز به آزادی و حق انتخاب

نیاز به قدرت و پیشرفت

نیاز به تعلق و دوست داشته شدن

نیاز به تفریح و شادی

و طبق تئوری انتخاب هر رفتاری که از ما سر می زند، عکس العملی است برای پاسخ به یک نیازمان .

اشتباهات ما ( بزرگترها ) و اضطراب :

اگر به نیازهای اصلی پاسخ مناسب داده نشود،

غمگین و مایوس می شویم

بی هدف و سردرگم می مانیم.

خشمگین و آزرده می گردیم

و دچار اضطراب می شویم.

یک کودک نیازمند غذا و آب است ( نیاز به بقا )، چه آرام و سربه راه باشد یا بازیگوش و خرابکار

یک نوجوان نیاز به آزادی و حق انتخاب دارد، چه معدلش ۱۸ باشد یا ۸

وقتی به اشتباه، پاسخ این نیازها را به مسائل دیگری وابسته می کنیم چه اتفاقی می افتد؟

وقتی من مادر یا پدر این حس را در دخترم یا پسرم ایجاد می کنم که تو وقتی دوست داشتنی هستی که شاگرد زرنگی باشی، بنابر این اگر به هر دلیلی نتوانست نمره خوبی بگیرد، دوستت ندارم !

وقتی من معلم به اشتباه این حس را به شاگردانم می دهم که تو وقتی قابل احترام هستی که نمره ات خوب باشد !، پس دانش آموزان ضعیف، محترم نیستند!

ممکن است بپرسید، در قبال کم کاری ها یا بد رفتاری های بچه ها، چه باید کرد؟

بالاخره فرقی بین کسی که تلاش می کند با کسی که تنبلی می کند باید باشد.

لطفا کمی صبور باشید!

یکی از روشهای مهم برای ایجاد احساس امنیت و رفع اضطراب «حمایت اجتماعی» است.

حمایت اجتماعی

در این قسمت، سهم اصلی را ما پدر و مادرها و اولیاء مدرسه به عهده داریم .

دلجویی از دانش آموز ، اضطراب او را کاهش می دهد 

توجه به دانش آموز مضطرب

تا حس امنیت و حس دوست داشته شدن بی قید و شرط را به آنها بدهیم.

« من (معلم ) تو را دوست دارم، چون تو شاگرد من هستی.

تو شایسته محبتی. دوست دارم بتونم مطالب درسی را به خوبی به تو آموزش بدهم.

اینکه من درس بدهم ولی تو نخوانی و تلاشی نکنی، از محبت من نسبت به تو کم نمی کند!

این کار تو ( درس نخواندن و تلاش کافی نکردن ) فقط نمره تو را کم می کند! من از کم کاری تو رنجیده می شوم چون دوست دارم تلاشم برای تدریس نتیجه قابل قبولی داشته باشد.

بی شک این برای همه ما بهتر هست.»

«پسرم (دخترم) ما تو را بی قید و شرط دوست داریم، چون تو فرزند عزیز ما هستی،

نه به خاطر نمره معدلت.

نه ، چون ما را با نمراتت در بین فامیل و دوستان سربلند می کنی!

اگر هم نمره هایت خوب نیست، ما دوستت داریم.

در عین حال نگرانت هستیم.

آنچه ما دوست نداریم، بی برنامگی و کم کاری توست.»

کم کاری دانش آموز ، تنها نمره او را کم می کند ، اما محبت ما را نسبت به او کم نمی کند .

کم کاری دانش آموزان ، دلایل بسیاری دارد ، شخصی سازی نکنید که او به خاطر اذیت شما این کار را می کند !

♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦

لطفا چند دقیقه زمان بگذارید و فکر کنید.

چه موارد دیگری هست که ناخواسته پیام اشتباه به فرزندان یا دانش آموزانمان می دهیم؟

با چه گفتمانی می توانیم حس و نظر واقعی خودمان را با آنها مطرح کنیم؟

چطور می توانیم در مسیر زندگی، آگاهانه راهنمایشان باشیم، در حالی که دلسوزانه همراهشان نیز هستیم؟

♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦

در پایان با توجه به اهمیت موضوع اضطراب، برخی موارد که می تواند به کمتر کردن اضطراب کمک کند ، آورده شده است.

چه کنیم تا فرزندان و شاگردانمان گرفتار اضطراب نشوند ؟

علاوه بر حمایت اجتماعی که پیش تر به آن پرداختیم، توجه به موارد زیر، می تواند مفید باشد.

رژیم غذایی سالم

غذای سالم و اثر آن در اضطراب

غذای سالم و اضطراب

رژیم غذایی سالم، شامل مواد غذایی است که بدن برای درست کار کردن به آنها نیازمند است.

میوه‌ و سبزیجات تازه

غلات کامل

حبوبات

آجیل

پروتئین بدون چربی

تحقیقات نشان داده است که با جایگزینی عادت خوردن غذای سالم به جای فست فود و غذاهای چرب و سرخ کردنی، میزان اضطراب به صورت چشمگیری کاهش می یابد.

ورزش

داشتن تحرک باعث اکسیژن رسانی بیشتر به اعضاء بدن شده و موجب می شود شخص سرحال تر و سالم تر باشد.

به خصوص ورزش های جمعی، که نیاز به تعلق و دوست داشته شدن را نیز برآورده می سازد.

یعنی نیاز جسمی و روحی در کنار هم پاسخ می گیرند .

اجتماعی بودن وعدم گوشه نشینی :

انسان موجودی اجتماعی است. بودن در جمع، به خصوص گروه همسالان و پذیرفته شدن توسط آنان از نیازهای پایه کودکان، بویژه نوجوانان است.

با بودن در جمع ، نیاز به تعلق و دوست داشته شدن آنها پاسخ داده می شود .

ارتباط اجتماعی و اضطراب

ارتباط اجتماعی و اضطراب

در جمع بودن و داشتن لحظات شاد، نیاز به لذت و تفریح را نیز پاسخ می دهد .

زندگی در زمان حال :

زندگی در حال یعنی:

دوری از افکار نگران کننده و تمرکز بر کاری که در حال انجامش هستیم.

گاهی در بهترین شرایط حال، یادآوری از گذشته یا نگرانی برای آینده حالمان را بد می کند و زمان حال را هم از دست می دهیم.

من برای خودم روشی دارم که ممکن هست برای همه مناسب نباشد، ولی برای خودم جواب داده.

وقتی موقعیتی هست که مضطربم می کند و نمی توانم آرامشم را بدست آورم با خودم میگویم، « بدترین حالتی که ممکنه در این مورد پیش بیاد چیه ؟ در اون شرایط چه کارهایی می تونی بکنی ؟ »

خوب وقتی برای بدترین حالت راه حل دارم ، تنشم کمتر می شود، چون الان هنوز شرایط آنقدر هم بد نشده است !

سخن پایانی:

در این نوشته ، تلاش کردم به مسئله اضطراب و اثرات آسیب زننده ای که ناخواسته بر روح و جسم عزیزانمان تحمیل می کنیم، بپردازم.

گاهی برای حل یک مسئله، نیاز به راهنمایی و کمک خاصی نداریم، فقط کافی است نگاهمان را کمی تغییر دهیم و از زاویه دیگری به موضوع بپردازیم.

ادراکمان که تغییر کرد، نصف راه را آمده ایم و باقی راه، تنها کمی حوصله و هوشیاری می خواهد. تا آگاهانه رفتار کنیم و صحبت کنیم، نه از روی عادت و تکرار.

 

منبع: آموزش یادگیری